C 9 по 15 июля пройдет XXXIII Международный фестиваль искуств ...
 В 2024 году Городокский район отметит 100 лет со дня ...
В 2024 году знаменательным событием для всей Беларуси станет ...
Сёлета 19 чэрвеня спаўняецца 100 гадоў з дня нараджэння пісьменніка
Глава государства Александр Лукашенко подписал Указ № 375 "Об ...

Пасляваенны перыяд

Пасляваенныя гады адзначаны стваральнай працай жыхароў раёна. Паступова адступалі цяжкасці ваеннага ліхалецця. У 1949 г. пачалося будаўніцтва на рацэ Обаль Ключагорскай міжкалгаснай гідраэлектрастанцыі. Дзяржава аказвала дапамогу будаўнікам — камсамольцам раёна. Былі прысланы бульдозер, трактары, лакамабіль, самазвалы. Намаганнямі калгас-най моладзі, якая хутка авалодала гэтай тэхнікай, была ўзведзена плаціна вышынёй 7 метраў. А 28 чэрвеня 1953 г. адбыўся пуск электрастанцыі, загарэліся электрычныя лямпачкі ў калгасах «Вапняк», імя Дзяржынскага і пасёлку Езярышча. Пачалася электрыфікацыя гаспадарак раёна. У наступныя 4 гады лініі электраперадач працягнуліся ў калгасы імя Карла Маркса, «Новае жыццё», «Віраўлянскі», гаспадаркі Халамерскага сельсавета, на базе якіх пазней былі створаны саўгасы «Маяк» і «Обаль».

Магутнасць Ключагорскай ГЭС складала 350 кілавольт-ампер. Да 1957 г. яна не магла працаваць на поўную магутнасць з-за недастатковай энергаўзброенасці калгасаў, мала было механізмаў, якія прыводзіліся ў рух электраматорамі. Актыўная электрыфікацыя раёна пачалася з 1958 г., калі гаспадаркі былі падключаны да высокавольтных ліній дзяржаўнай энергасі-стэмы. У Гарадку і Езярышчы былі ўзведзены трансфарматарныя падстанцыі магутнасцю 850 кілавольт-ампер. Спачатку прымяненне энергіі ў вытворчых мэтах на сяле ўсё яшчэ адставала, не хапала матораў.

Асабліва хуткімі тэмпамі стаў укараняцца электрапрывад у сельскагаспадарчай вытворчасці з 1964 г. У 1980 г. узведзена 5 падстанцый магутнасцю 27 800 кіла-вольт-ампер. У калгасах і саўгасах былі механізаваны водазабеспячэнне, даенне кароў, прыгатаванне і раздача кармоў, уборка гною. Для механізацыі працаёмкіх работ усельскагаспадарчай вытворчасці ў 1980 г. выкарыстоўвалася 6470 электраматораў. Шмат энергіі спажывалася насельніцтвам на бытавыя патрэбы. Кожныя суткі ў гэты перыяд у раёне яе расходвалася 160 тыс. кілават-гадзін.

Вынікі працы прамысловых прадпрыемстваў у пачатку 1960-ых гг. сведчаць аб выкананні планавых паказчыкаў лясгасам, рамзаводам, маслазаводам, ільнозаводам і спіртзаводам.

Усе прамысловыя прадпрыемствы атрымалі прыбытак. Першынство ўтрымліваў рамонтны завод, які узначальваў вопытны кіраўнік Уладзімір Міхайлавіч Акімаў.

Дзейнасць гэтага прадпрыемства пачалася на аснове машынна-трактарнай майстэрні, якая была створана яшчэ да вайны. Пасля вызвалення раёна ёй быў перадазены будынак былой коннай пошты. Даведзены план рамонту — 150 трактарных рухавікоў у год. Колькасць працуючых тады складала 20 чалавек. У 1948 г. МТМ перайменавана ў міжраённыя майстэрні капітальнага рамонту, а ў 1959 г. у Гарадоцкі рамонтны завод. У 1958 г. пабудаваны новы вытворчы корпус. Гадавы план капітальнага рамонту трактарных і аўта-мабільных рухавікоў складаў 600 штук. 3 1964 г. калектыў прадпрыемства асвоіў узнаўленне метадам храміравання плунжарных пар і зваротных клапанаў. Завод спецыялізаваўся на капітальным рамонце аўтарухавікоў ГАЗ-51, ЗІЛ-120, камбайнавых, а ў далейшым — УРАЛ-353. Высокі рост вытворчасці адзначаецца ў 1966 — 1970 гг. Аб'ём рэалізацыі ўзрос на 67,7%, вытворчасць валавай прадукцыі — на 72,2%, капітальны рамонт аўтамабільных рухавікоў — на 92,3%, прадукцыйнасць працы — на 25%, прыбытак — на 45%. На вытворчасці было занята 150 чалавек.

Найболыпая колькасць працуючых на заводзе ў 1983 г. — 343 чалавекі. За год было адрамантавана 15 017 рухавікоў, выпушчана 255 вентылятараў КС-5 і 2009 вентылятараў В 06-290.

31 студзеня 2000 г. на базе завода ўтворана адкрытае акцыянернае таварыства «Гарадоцкі рамонтны завод».

Яшчэ ў 1926 г. пачаў працаваць Гарадоцкі маслазавод, які сваёй дзейнасцю ахопліваў тэрыторыю Гарадоцкага і Мехаўскага раёнаў. У сувязі з узбуйненнем Гарадоцкага раёна павялічылася нізавая вытворчая сетка гэтага прадпрыемства. Яна складалася з 13 сепаратарных пунктаў.

У 1962 г. адбылася рэканструкцыя завода: прыбудаваны вытворчы корпус, уведзена ў эксплуатацыю электрападстанцыя і кампрэсарная. У гэты час на заводзе выраблялі сметанковае масла, мягкія сыры, цэльнамалочную прадукцыю, марожанае. Значную частку цэльнага малака пастаўлялі ў Расійскую Федэрацыю на Невельскі малочны камбінат.

У 1996 г. завод пераўтвораны ў адкрытае акцыянернае таварыства, якое ў 2002 г. стала філіялам ААТ «Малако» г. Віцебск, мае два малакапрыёмныя пункты, два фірменныя магазіны, ажыццяўляе прыём малака ад сельскагападарчых прадпрыемстваў і насельніцтва і яго пярвічную пе-рапрацоўку. Колькасць працуючых — 70 чалавек.

У 1990 г. абавязацельствы па пастаўках прадукцыі прамысловыя прадпрыемствы (рамзавод, лясгас, кар'ер «Загуззе», харчовы камбінат) выканалі на 100%. Аб'ём прамысловай прадукцыі павялічыўся ў параўнанні з папярэднім годам на 6,6%. Звыш плана выраблены запчасткі для аў-тамабіляў, вентылятары, халадзільная апаратура, паветраахладжальнікі, хваёва-вітамінная мука, хлеба-булачныя і кандытарскія вырабы.

Вядучая роля ў эканоміцы раёна належыць сельскай гаспадарцы. Раён спецыялізуецца ў раслінаводстве на вытворчасці зерня, бульбы, ільну, у жывёлагадоўлі — на вытворчасці малака, мяса, яек. Удзельная вага прадукцыі жывёлагадоўлі ў 1988 г. у агульным аб'ёме валавай прадукцыі сельскай гаспадаркі раёна складала больш 70%.

У 1966 г. у раёне налічвалася 35 гаспадарак, плошча зямлі якіх складала 201 548 гектараў, у тым ліку сельскагаспадарчых угоддзяў 125 773 гектары. Мелася буйной рагатай жывёлы 66 942 галавы, у ліку якіх 31 704 складалі каровы, свіней 15 794 галавы, авечак 4473 галавы. Засявалася 29 723 гектары зерневымі культурамі, 4295 гектараў — ільном, 4387 гектараў — бульбай. Валавы збор зерня склаў 28 270 тон, бульбы 42 522 тоны, ільновалакна 1218 тон. Ураджайнасць гэтых культур склала 7,7 ц, 86 ц, 2,8 ц з гектара адпаведна.

Вытворчасць малака 25 931 тонна, мяса 4867 тон, удой на карову складаў 1820 кг, сярэднясутачны прывес буйной рагатай жывёлы — 405 грамаў. У сельскагаспадарчай вытворчасці было занята 11 719 працуючых. Рэнтабельнасць складала 15,5%.

Максімальны валавы збор зерня атрыманы ў 1976 г. — 72 327 тон, ураджайнасць — 23,3 ц з гектара; збор валакна склаў 2102 тоны, а ўраджайнасць — 5,2 ц з гектара.

За 1986 — 1987 гг. валавая прадукцыя сельскай гаспадаркі да сярэднегадавога ўзроўню папярэдняй пяцігодкі ўзрасла на 28%, у тым ліку вытворчасць малака — на 19%, мяса - на 72%.

Фондазабяспечанасць калгасаў і саўгасаў раёна на 100 гектараў сельскагаспадарчых угоддзяў складала 166 тыс. рублёў супраць 92 тыс. у 1980 г.

Немалаважнае значэнне ў павелічэнні вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі, зніжэнні яе сабекошту мела ўкараненне прагрэсіўных форм арганізацыі і аплаты працы, удасканалення ўнутрыгаспадарчага разліку.

Усё пагалоўе кароў, маладняку буйной рагатай жывёлы, свіней і авечак абслугоўвалася падраднымі калектывамі. Распаўсюджваўся сямейны падрад. Гэтай формай арганізацыі працы было занята 14 сямей, якія дабіваліся высокіх канчатковых вынікаў у вытворчасці прадукцыі жывёлагадоўлі.

У гэты перыяд атрымліваюць распаўсюджанне калектывы інтэнсіўнай працы — яшчэ адна з прагрэсіўных форм падраду, якая адпавядала пераходу на эканамічныя метады кіравання. У 1985 г. у саўгасе «50 год ВЛКСМ» быў створаны калектыў інтэнсіўнай працы з 5 вопытных механізатараў, які ўзначаліў А.М. Іўчанка. На дагаворнай аснове яны апрацоўвалі 621 га збожжавых і 340 га шматгадовых траў. Раней на такой плошчы вялі ворыва, сеялі і ўбіралі мінімум 25 чалавек. Пры новым гаспадаранні адзін пачаў працаваць за чацвярых. Канчатковыя вынікі аказаліся вышэй, чым у сярэднім па гаспадарцы. Ураджайнасць сена — 28,2 ц, у цэлым па саўгасу — 26,8 ц. На 1 работніка было атрымана 46,7 тыс. рублёў валавай прадукцыі, што ў 2,4 разы больш сярэдняй прадукцыйнасці працы ў гаспадарцы.

Выкарыстоўваючы накоплены вопыт, у 1988 г. у калгасах і саўгасах было створана 29 калектываў інтэнсіўнай працы, якія ўзялі ў апрацоўку болын 30% ворыва раёна. У гэтай форме арганізацыі працы было занята 15% механізатараў ад агульнай колькасці іх у раёне. Сярэдняя нагрузка ворыва на аднаго механізатара ў даных калектывах склала 105 гектараў (па раё-ну 60 гектараў).

У 1990-ыя гг. усе эканамічныя паказчыкі рэзка знізіліся. Колькасць гаспадарак зменшылася да 32 у 2002 г., а працуючых — да 3492 чалавек.

У 1990 г. узніклі першыя фермерскія гаспадаркі В.У.Качанкова, В.С.Салдаценкі,

Л.Я.Угорыча. У 2002 г. такіх гаспадарак было 15, яны займалі 808 гекатараў сельгасўгоддзяў. Вытворчасць імі мяса складала 7 тон, малака 61,5 тоны, бульбы 186 тон, зерня 82 тоны, гародніны 5 тон. У наступныя гады пачалося рэфарміраванне сельскагаспадарчых арганізацый. Добрыя паказчыкі ў жывёлагадоўлі мае камунальнае унітарнае сельскагаспадарчае прадпрыемства «Паўночны», якое ўзначальвае Асіпенка Васілій Сямёнавіч, заслужаны работнік сельскай гаспадаркі Рэспублікі Беларусь. Спецыялізуецца яно на вытворчасці свініны.

У снежні 1969 г. была прынята пастанова Савета Міністраў БССР аб будаўніцтве Гарадоцкай птушкафабрыкі. Будаўнічыя работы пачаліся ў красавіку 1970 г., а ўжо ў снежні наступнага года стала дзеючай першая чарга прадпрыемства на 50 000 кур-нясушак, у снежні 1972 г. — другая чарга, у лістападзе 1973 г. — трэцяя. Першая прадукцыя — яйкі — была атрымана ў жніўні 1972 г., а ў 1973 г. прададзена 31,2 млн яек і 420 тон мяса птушкі. У 1974 г. колькасць працуючых была 117 чалавек, у 1985 г. — 455. Сярэдняе пагалоўе курэй-нясушак у 1972 г. складала 62,3 тыс, у 1980 г. - 490 тыс, у 1991 г. - 480,7 тыс, у 1998 г. — 518 тыс. галоў. Вытворчасць яек за гэтыя гады вырасла з 27,4 млн штук у 1972 г. да 130,5 млн штук у 1998 г., а мяса адпаведна з 1386 да 10 506 цэнтнераў.

На працягу 8 гадоў існаваў свой інкубатар і птушку вырошчвалі на месцы. У 1980 г. з утварэннем Віцебскага аб'яднання па птушкагадоўлі адбылася спецыяліязацыя, і курэй-нясушак завозілі з Віцебскай птушкафабрыкі.

У 1998 г. да Гарадоцкай птушкафабрыкі была далучана Віцебская, якая спецыялізавалася на вырошчванні рамонтнага маладняку, саўгас «Лосвіда», а з 2001 г. — саўгас «Вайханы» Гарадоцкага раёна.

Агульная зямельная плошча гаспадаркі складае 5011 гектараў, з якіх 3796 — сельгасугоддзі.

Зараз у гаспадарцы 23 птушнікі для ўтрымання курэй-нясушак на 680 тыс. птушкамесцаў, 20 птушнікаў на 537 тыс. галоў сутачнага маладняку курэй.

Прадукцыя пастаўляецца ў г. Віцебск і раёны Віцебскай вобласці, часткова ў Мінск. За межамі рэспублікі рэалізуецца 25% яек. Рамонтны маладняк выкарыстоўваецца для камплектавання ўласнага прамысловага статку курэй-нясушак, пастаўляецца іншым гаспадаркам вобласці, рэалізуецца насельніцтву.

Паўфабрыкаты з мяса птушкі пастаўляюцца ў фірменныя магазіны, якіх налічваецца 8, і ў гандлёвую сетку Віцебка і вобласці.

Першым дырэктарам Гарадоцкай птушкафабрыкі ў 1970— 1978 гг. працаваў Канстанцін Фёдаравіч Кандраценка. На працягу 16 гадоў кіраваў прадпрыемствам Міхаіл Аляксеевіч Расолька, заслужаны работнік сельскай гаспадаркі Рэспублікі Беларусь.

Многія працаўнікі птушкафабрыкі за высокія вытворчыя дасягненні адзначаны ўрадавымі ўзнагародамі, бронзавымі і сярэбранымі медалямі Усесаюзнай выстаўкі дасягненняў народнай гаспадаркі.

Будаўніцтва — галіна народнай гаспадаркі, з якой звязана павышэнне эфектыўнасці вытворчасці, рашэнне надзённых сацыяльных задач. У раёне да канца 1958 г. амаль увесь аб'ём будаўнічых работ у вёсцы выконвалі калгасы ўласнымі сіламі. Будаўніцтва вялося ў асноўным з драўніны без праектаў, без захавання тэхнічных норм і правіл. Памяшканні ўзводзіліся часова, прычым сезонна. У выніку будаўніцтва на сяле значна адставала ад развіцця калгаснай вытворчасці і перастала задавальняць патрэбы гаспадарак і насельніцтва.

Само жыццё падказала стварыць міжкалгасную будаўнічую арганізацыю. У кастрычніку 1958 г. на сходзе ўпаўнаважаных калгасаў было прынята адпаведнае рашэнне. Ужо за першы год існавання міжкалгасная будаўнічая арганізацыя выканала аб'ём будаўніча-мантажных работ на суму 140 тыс. рублёў, пабудавала і здала ў эксплуатацыю 6 аб'ектаў. 3 кожным годам тэм-пы будаўніцтва раслі. За 1984 г. было ўведзена ўжо 90 аб'ектаў замест 73. А к канцу

1988 г. аб'ём выкананых будаўніча-мантажных работ МПМК-50 (так стала звацца арганізацыя) склаў 60 млн. рублёў, колькасць узведзеных аб'ектаў 1200. Гэта жылыя дамы для працаўнікоў вёскі, клубы, школы, дзіцячыя сады, жывёлагадоўчыя памяшканні, мехтакі, кармацэхі. Калектыў МПМК-50 неаднаразова выходзіў пераможцам у спаборніцтве сярод будаўнічых арганізацый вобласці і раёна.

Будаўнічыя работы ў раёне выконваў таксама калектыў МПМК-51. Зараз выка-наннем будаўнічай праграмы ў раёне займаецца РУП «Гарадоцкая ПМК-51».

3 прадпрыемстваў бытавога абслугоўвання ЗІ944 г. у Гарадоцкім раёне дзейнічалі 2 ганчарныя, трыкатажная, шорная, кавальска-металічная і 3 шматпрамысловыя арцелі. У 1960 г. на іх аснове быў створаны камбінат бытавога абслугоўвання, які меў швейны, трыкатажны, ткацкі, воўначосны цэхі, цэх па вытворчасці коўдраў. Дзейнічалі таксама фатаграфія, парыкмахерская, металабытрамонт, майстэрня па рамонту гадзініннікаў, аказваліся рытуальныя паслугі. Першым дырэктарам камбіната стаў Цімафей Андрэевіч Конанаў. Колькасць працуючых складала 450 чалавек, выконвалася 15 відаў паслуг. Найбольшы росквіт вытворчасці назіраўся ў другой палове 1960-ых — пачатку 1980-ых гадоў, працавала 700 чалавек. У 1985 г. насельніцтва абслугоўвалі 36 комплексна-прыёмных пунктаў, у тым ліку 32 у сельскай мясцовасці.

Народная адукацыя ў 1950 г. у раёне была прадстаўлена 126 школамі, з іх 2 ся-рэднія, 27 няпоўных сярэдніх, 89 пачатковых, 6 вячэрніх, 2 дзіцячыя дамы; у 1970 г. было 102 школы (13 сярэдніх, 25 васьмігадовых, 61 пачатковая, 1 вячэрняя, 2 спецыяльныя); у 2000 г. — 33 школы (16 сярэдніх, 11 базавых, 6 пачатковых, 1 спец-школа, 22 дзіцячыя сады). Склаліся настаў-ніцкія дынастыі Кірыёнкаў, Анціпавых, Слямнёвых і многіх іншых.

У сярэдзіне 1940-ых гг. існавалі Га-радоцкая раённая, Селішчанская, Смалоў-ская, Вайханская і Вярэцкая ўчастковыя бальніцы. Фельчарска-акушэрскіх пунктаў у 1956 г. налічвалася 11. У 1963 г. у сувязі з ліквідацыяй Езярышчанскага раёна сетка медыцынскіх устаноў павялічылася за кошт Езярышчанскай раённай, Межанскай, Саладухінскай, Халамерскай, Кузьмінскай участковых бальніц. 3 1968 па 1993 г. у раёне дзейнічалі 6 участковых бальніц, 29 ФАПаў, 2 амбулаторыі. У 2003 г. функцы-яніруюць 6 стацыянарных медыцынскіх устаноў на 260 ложкаў, 3 урачэбныя амбу-латорыі, 26 ФАПаў. У 1954 г. працавалі 15 урачоў, у 1965 г. - 40, у 1976 - 50, у 1991 -71, у 2002 г. — 60 урачоў. Таксама працу-юць 6 аптэк і 30 аптэчных пунктаў.

 

 

                   

Другие материалы в этой категории: « Вялікая Айчынная вайна Прырода »
Вверх