“І стравы смачны з печы Геба насіць да столу пачала”

(назвы нацыянальных страў у паэме “Тарас на Парнасе”)

…На малацэ крупеню густу
Дае ўволю, толькі еж…
Крупеня, крупнік, кулеш — рэдкая страва з ячных або прасяных круп. Забельваюць малаком або вараць з мясам, бульбай. Часам вараць на сыроватцы, са свіной крыві і круп.

…Наперш дала яна капусту…
З даўніх часоў людзі надавалі вялікую ўвагу першым стравам. Ні адзін абед, ні ў будні, ні ў свята не абыходзіўся без першага. І як раз адным з самых старажытных страў беларускай кухні з'яўляецца капуста. Ёсць мноства рэцэптаў падрыхтоўкі капусты, яе рыхтуюць з мясам, грыбамі і са шчаўем. Класічны рэцэпт капусты ўключае ў сябе выкарыстанне квашанай капусты, але таксама часта ўжываюць і свежую белакачанную.

…Тады са скваркамі кулеш…
Суп кулеш - страва, якая ўяўляе сабой густы суп-поліўку, блізкі па кансістэнцыі да кашы, прыгатаваны звычайна з проса з даданнем розных іншых інгрэдыентаў (традыцыйна гэта свіныя скваркі і лук, засмажаны ў тлушчы, вылучаюцца ў працэсе смажання з скварак). Назва паходзіць ад вугорскага словы «кёлеш» (проса). Астатнія інгрэдыенты куляшу - якія знойдуцца, звычайна ў канцы дадаюць спецыі, зеляніна, часнок.

…І з пастаялкай жур сцюдзёны…
Гэта – аўсяны кісель, ён таксама вельмі карысны для здароўя.

…А з кашы сала аж цякло…
Каша з прасяных круп, запраўленая тлушчам або кавалачкамі падсмажанага сала і запечаная.

Ды і гусяціны смажонай
Уволю ўсім багам было
Гусяціна, звараная са смятанай і з дробна парэзанымі сушанымі грыбамі, ячнай кашай засыпаная

Як унясла ж на стол каўбасы
Бліны аўсяны ў рашаце,
Аж слінкі пацяклі ў Тараса
І забурчала ў жываце.
Здаўна найбольш распаўсюджаным у беларусаў было свіное мяса. З мяса ў вёсках рыхтавалі каўбасы, кумпякі, грудзінку, скваркі,

Пшанічную, жытнюю, ячную, грэцкую ці аўсяную муку замешвалі на малацэ або сыроватцы, сыраквашы. Бліны былі кіслыя, на рошчыне, і прэсныя, на содзе. У цеста часам дадавалі яйкі, цукар. Пяклісь на падмазцы. Падавалі з мачанкай, падсмажаным салам, малаком, смятанай.